Banská Bystrica

Najstaršia zmienka o meste je z 13. storočia, a týka sa ťažby rudy. V roku 1255 obdržalo mestské výsady. Dominantou je mestský hrad s časťou opevnenia a barbakanom, ktorého súčasťou je pôvodne románsky, dnes v gotickom štýle prestavaný farský kostol Panny Márie z 13. stor. so vzácnym oltárom sv. Barbory z roku 1509 od Majstera Pavla z Levoče. Neďaleko sa nachádza druhý gotický kostol sv. Kríža z 15. stor. Na námestí nájdete množstvo historicky významných budov napr. Thurzov dom s bohato zdobenou Zelenou sieňou (dnes Stredoslovenské múzeum), Benického dom s pôsobivou arkádovou loggiou, meštiacky Matejov dom, ale tiež bývalí Biskupský palác. V hornej časti námestia je populárna, mierne šikmá Hodinová veža z roku 1552 a kostol sv. Františka Xaverského z roku 1715, ktorý je vzácnym duplikátom kostola v Ríme. Dôležitú úlohu B. Bystrice v Slovenskom národnom povstaní pripomína jeho pamätník z roku 1969, v ktorom je múzeu SNP.
V blízkom okolí sa nachádzajú aj drevený artikulárny kostol v Hronseku, bývalá banská obec – Špania dolina s klopačkou, lyžiarske stredisko Donovaly a pod.

The oldest reference to the town is from the 13th century and relates to the extraction of ore. In 1255 the town received municipal privileges. The dominant building of the town is the municipal castle with part of the fortification and barbican. Part of it is the originally Roman parish Church of the Virgin Mary from the 13th century, reconstructed in Gothic style, with the precious altar of St. Barbara from 1509, the work of Master Pavol of Levoča. The second Gothic Church of the Crucifixion from the 15th century is situated nearby. Numerous historically significant buildings, i.e. Thurzo’s House with the ornate Green Hall (presently the Museum of the Central Slovakia), the House of the Benický family with its impressive arcade loggia, the House of Townsman Matej and the former bishop’s palace can be found on the square. The popular and slightly leaning Clock Tower from 1552 and the Church of St. Francis Xavier from 1715, which is a precious duplicate of a church in Rome, are situated in the upper part of the square. The significant role of Banská Bystrica in the Slovak National Uprising during World War II is commemorated by the monument from 1969, in which the Museum of the Slovak National Uprising is located.
Not far from Banská Bystrica one can find the articular wooden church in Hronsek, a former mining town,
- the valley of Špania dolina with a “klopačka”(a type of bell-tower used for calling miners to work), the Donovaly ski center, etc.

A legrégebbi említés a városról a XIII.századból származik, és az ércbányászattal kapcsolatos. A város 1255-ben megkapta a városjogokat. A város meghatározó épülete a vár az erődítmény maradványával és a barbakánnal. Ez utóbbinak része a XIII. századból származó, eredetileg román stílusú, ma gótikusra átépített Szűz Mária plébánia templom, nagyon értékes szent Borbála oltárral, amely 1509-ből származik és a lőcsei Pál mester alkotása. Nem messze található a XV. századból származó gótikus Szent Kereszt templom. A főtéren egész sor történelmileg értékes épület található, mint pl. a Thurzó(Thurzov)-ház a gazdagon díszített Zöld teremmel (ma Közép Szlovákiai múzeum), Benicky-ház a nagyon hatásos boltíves loggiával, a Máté(Matej)-ház, de a volt Püspöki palota is. A főtér felső részében van a népszerű, 1522-ből származó, enyhén ferde Óratorony, és az 1715-ből származó xavér-i Szent Ferenc templom, amely a Rómában található hasonló templom értékes másolata. A városnak a Szlovák Nemzeti Felkelésben játszott fontos szerepét az 1969-ben épült emlékmű bizonyítja, amelyben a SzNF múzeuma található meg.
A város közvetlen környékén található az artikuláris fatemplom Garamszegen (Hronsek), a volt bányász község, Spania dolina, és Donovaly síközpont is.

Najstarsza wzmianka o mieście pochodzi z XIII wieku i dotyczy wydobycia rudy. W 1255 roku otrzymało prawa miejskie. Dominantą jest zamek miejski z częścią obwarowań i barbakanem, którego częścią składową jest pierwotnie romański, obecnie przebudowany w stylu gotyckim kościół parafialny pw Najświętszej Panny Marii z XIII wieku z cennym ołtarzem św. Barbary z 1509 roku od Mistrza Pawła z Lewoczy. W pobliżu znajduje się drugi, gotycki kościół pw św. Krzyża z XV wieku. Na placu można znaleźć wiele cennych historycznie budowli np. dom Thurzy z bogato zdobioną Zieloną Salą (dzisiaj Muzeum Środkowosłowackie), dom Benickiego z sugestywną lodżią arkadową, mieszczański dom Mateja oraz były Pałac Biskupski. W górnej części placu jest popularna, trochę krzywa Wieża z zegarem z 1552 roku i kościół pw św. Franciszka Ksawerego z 1715 roku, który jest rzadkim duplikatem kościoła w Rzymie. Ważną rolę Bańskiej Bystrzycy w Słowackim Powstaniu Narodowym przypomina jego budowla pamiątkowa z 1969 roku, w której jest Muzeum SPN.
W niedalekiej okolicy znajduje się również drewniany kościół artykularny w Hronseku, była miejscowość górnicza – Špania dolina z kołatką, ośrodek narciarski Donovaly itp.